دکتر داتیس خواجه‌ئیان 

رئیس دانشکده تجارت و بازرگانی دانشکدگان مدیریت 

در سه ماه گذشته جلسات متعدد پاسخگویی به دانشجویان در دانشکده تجارت و بازرگانی برگزار شد و در همه این جلسات رئیس و معاون دانشکده و نیز در اغلب آنها مدیران گروه و اعضای هیئت علمی دانشکده حضور یافتند و با دقت به پرسش‌ها و دغدغه‌های دانشجویان توجه کردند. دغدغه‌های دانشجویان با دقت یادداشت و تحلیل و سپس در چند دسته طبقه‌بندی شدند که مهمترین آنها کیفیت تدریس اساتید بود.

شایان ذکر است که برنامه‌ریزی ترم جاری که رو به پایان است و اولین ترم تحت ریاست من بود، کاملا توسط گروه‌های دیگر دانشکده صورت گرفته بود و چون ما از ابتدای مهر سکان هدایت دانشکده را به دست گرفتیم به این توافق رسیدیم که در این ترم برنامه از پیش تعیین شده را اجرا کنیم و از ترم دوم که ترم زمستان و بهار 1404 خواهد بود اختیارات به دانشکده تجارت و بازرگانی منتقل شود. از این رو در مواردی که استادی مطابق انتظارات ما پیش نمی‌رفت امکان تغییر استاد مربوطه را نداشتیم و تنها چاره ما صحبت با ایشان و انتقال بازخورد دانشجویان، با لحاظ امانت‌داری در حفظ نام دانشجویان بود.

در پی دریافت مشکلات مربوط به تدریس اساتید در نخستین جلسه پرسش و پاسخ با دانشجویان، اولین واکنش ما گفتگو با استادان مربوطه و بررسی طرح درس و منابع تدریس و رویکرد استاد به کلاس بود. از آنجا که انتقادها متنوع بودند باید با توجه به روحیه خود فرد و نیز ماهیت درس مربوطه به شیوه متفاوتی با استاد مربوطه صحبت می‌کردیم تا نتیحه حاصل شود. برخی انتقادها بر به کارگیری دستیار به جای استاد در بخش اعظم کلاس اشاره داشتند، در مواردی تدریس از روی اسلایدهای مبهم و غیرمنسجم موضوع انتقاد بود، در مواردی نحوه تعامل استاد با دانشجویان مورد ایراد بود، در مواردی گلایه از عدم توانایی استاد در انتقال مفاهیم صورت گرفته بود. من بار اصلی رفع مشکلات را به معاون علمی پرتلاش و پرانگیزه دانشکده آقای دکتر داریوش طهماسبی سپردم. با اغلب استادها در مرتبه اول ایشان صحبت کردند و در برخی کلاس‌های موضوع انتقاد دانشجویان نیز حضور یافتند تا شخصا بر مسئله تدریس نظارت کنند. در موارد معدودی که صحبت اولیه ایشان نتیجه مطلوب را به همراه نداشت، خود من وارد عمل شدم و با دعوت به صرف یک فنجان چای با استاد مربوطه گفتگو کردم و بعد هم از دانشجویان بازخورد می‌گرفتم که چقدر این تلاش‌ها نتیجه‌بخش بوده است. خرسندم که در اغلب موارد مذاکره اولیه دکتر طهماسبی و یا صحبت تکمیلی من با عزیزان اثربخش بوده و با انتقال انتقادات، استاد مربوطه با رفع آن‌ها به رابطه بهتری از کلاس دست یافت و خرسندیم که برخی از اساتید که در ابتدای ترم مورد نقد بودند در انتهای ترم با بازخورد خوب دانشجویان و نمره ارزشیابی مناسب کار را به پایان بردند.

با این حال نظر به اینکه از ترم پیش رو یعنی نیمسال دوم سال تحصیلی 1404-1403 مسپولیت کل فرایند آموزشی از تعیین درس‌ها تا انتخاب اساتید با خود دانشکده تجارت و بازرگانی و در واقع با شخص من است، تصمیم گرفتیم علاوه بر نظارت دانشکدگان مدیریت به صورت کمّی؛ که به شکل عالی توسط معاونت علمی دانشکدگان و شخص دکتر نرگسیان صورت می‌گیرد و هر هفته آمار تشکیل کلاس‌ها و حتی تاخیر استاد به ما منتقل می‌شود؛ به صورت کیفی نیز تدابیری را بیاندیشیم تا نارضایتی دانشجویان از کیفیت تدریس حداقل شود و در عین حال استانداردهای تدریس در دانشگاه تهران نیز رعایت شود. این امر با توجه به اینکه واقعا کیفیت دارای معیارهای قابل سنجشی نیست و به دشواری می‌توان درس‌های مختلف را زیر یک چتر جمع کرد امر بسیار دشواری است. مضافا اینکه استاد دارای استقلال خاصی در اداره کلاس است و نمی‌توان معیارهای مشخص و یکسانی را برای هر درس وضع کرد و از استاد خواست آن‌ها را رعایت کند. از این رو پس از بررسی‌های فراوان به یک شیوه‌نامه برای تدریس رسیدیم که طی 10 بند تهیه شد و آن را در وبسایت دانشکده گذاشتیم و به گروه‌های مرتبط ارسال کردیم. این شیوه‌نامه، که در این نشانی قابل دریافت است، تلاشی است برای ایجاد حداقل‌هایی برای سنجیدن کیفیت کلاس. این شیوه شامل مواردی است همچون الزام به معرفی یک کتاب درسی (Textbook) به جای اسلاید به عنوان منبع اصلی درسی، الزام استاد به تدریس بخش اعظم کلاس به جای ارائه دانشجویان، تشویق به دعوت از مهمانانی از حوزه تجارت و بازرگانی و تلاش برای برگزاری بازدید دانشجویان از شرکت‌ها و نهادهای حاکمیتی مرتبط با موضوع درس، تشویق ایجاد فضای دوستانه و رابطه متعامل با دانشجویان و پرهیز از تنبیهات سخت انضباطی که سبب گریزان شدن دانشجویان از کلاس می‌شود، برگزاری استاندارد امتحانها به نحوی که سئوالها با مطالعه و درک منابع قابل پاسخ باشند، استفاده از ابزارهای نوین در کلاس برای تنوع در یادگیری و سایر مواردی که قابل رعایت توسط استاد است بدون اینکه به استقلال او در تدریس لطمه بزند.

در کنار این شیوه‌نامه قالب استانداردی برای طرح درس فراهم کردیم که در وبسایت دانشکده قابل دسترسی است و استاد باید تا پیش از آغاز ترم آن را به معاون علمی دانشکده تحویل دهد. این طرح درس ابزاری برای سنجش کیفیت تدریس استاد است که چقدر موفق شده است این طرح درس خود را اجرایی کند.

همچنین جهت رعایت تشریفات و احترام به شأن استاد، همانطور که در گروه مدیریت رسانه اجرا کردم، دعوتنامه کتبی برای استاد مرتبط صادر می‌کنیم که طی آن اطلاعات مربوط به درس، کلاس مربوطه و سایر مشخصات درس در آن ذکر شده است و می‌تواند به عنوان مدرکی در سابقه استاد نیز باقی بماند. من فکر می‌کنم در سال‌های اخیر کمی به تشریفات رسمی بی‌اهمیتی شده است و اصرار دارم این تشریفات محترمانه همچون صدور دعوتنامه کتبی برای استاد جهت پذیرفتن تدریس در دانشکده احیا شود.

البته می‌توان ایراد گرفت که چرا این ارتقاء کیفیت آموزش فقط ناظر به استاد درس است و از سمت دیگر یعنی انتظاری که از دانشجو می‌رود خبری نیست؟ پاسخ این است که به یخش مربوط به دانشجویان هم به زودی خواهیم پرداخت. تصمیم داریم در اغاز ترم جلساتی با دانشجویان درباره شأن دانشجویی و شیوه‌های تعامل با استاد و رعایت استانداردهای مورد انتظار از دانشجوی دانشگاه تهران نیز برگزار کنیم و متعاقبا پیشنهاداتی برای دانشجویان جهت کمک به ارتقای کیفیت آموزش ارائه دهیم. همچنین باید مدیریت انتظارات کنیم و محدودیت‌هایمان را هم به دانشجویان منتقل کنیم تا تعادلی میان عرضه و تقاضا ایجاد شود.

در پایان این یادداشت باید چند تشکر داشته باشم. ابتدا تشکر می‌کنم از دانشجویان خوب دانشکده تجارت و بازرگانی که با مطالبه‌گریشان ما را در این راه کمک کردند. صدای رسای آنها در انتقاد و همینطور حمایت از رویه‌های آموزشی برای ما برانگیزاننده بود. در مواردی حتی دانشجویان از آسان‌گیری استاد و اینکه استانداردهای مورد انتظار از استاد دانشگاه تهران را عرضه نمی‌کند انتقاد می‌کردند که این موارد مرا سر وجد می‌آورد که چقدر خوب است دانشجویانی داریم که از ما بهترین‌ها را می‌خواهند. تعهد می‌کنم که برای پاسخ به این انتظارات، من و همه اعضای هیئت علمی دانشکده تجارت و بازرگانی تمام تلاش خود را برای ارتقای کیفیت آموزشی به کار خواهیم بست. کوشش می‌کنیم این دانشکده در رعایت استانداردهای آموزشی به بهترین عملکرد ممکن دست یابد. مطالعه دانشگاه‌های برتر جهان را آغاز کرده‌ایم تا رویه‌های قابل تقلید آنها را در دانشکده تجارت و بازرگانی نیز پیاده کنیم. بی‌شک در این راه بی‌نقص نخواهیم بود و اشتباهاتی خواهیم داشت ولی تلاش می‌کنیم تا حد توانمان بهترین عملکرد را ارائه دهیم و هرجا که اشتباهی کردیم راه تصحیح را بر خود و دیگران باز بگذاریم.

در مرحله بعد باید از انجمن علمی دانشجویان دانشکدگان مدیریت و انجمن علمی دانشکده مدیریت کسب و کار و تجارت و بازرگانی قدردانی کنم که در راه رساندن صدای دانشجویان به ما بسیار فعال و کوشا بودند و همیشه ما را از نظرات دانشجویان آگاه می‌کردند. ارتباط تقریبا هر روزه‌ای که با نمایندگان این انجمن داشتم سبب شد که درک بهتری از انتظارات دانشجویان داشته باشم و برای تحقق آن‌ها تلاش کنیم.

همچنین باید به طور خاص از معاون علمی دوست‌داشتنی دانشکده، دکتر داریوش طهماسبی تشکر صمیمانه داشته باشم که بار سنگین مدیریت آموزشی دانشکده از برنامه‌ریزی تا اجرا را به دوش کشیده و از پیام‌های گاه و بی‌گاه من همیشه با خوشرویی استقبال می‌کند و همواره راهی برای اجرای خواسته‌های من و سایرین می‌یابد. روزی که ایشان را انتخاب کردم گفتم داریوش و داتیس دو هزار و پانصد سال پیش با هم تیم شدند و جنوب یونان را آتش زدند و البته بعد هم در ماراتون شکست خوردند و آن افتضاح را به بار آوردند که هنوز در المپیک اجرا می‌شود (جهت اطلاع داتیس ژنرال و دریادار داریوش هخامنشی بود). ببینم این بار که دوباره داتیس و داریوش با هم تیم شده‌اند حاصل کارمان کدام یک می‌شود؟ به نظر می‌رسد با کاردانی که ایشان نشان دادند، نبرد موفقی در ارتقای کیفیت آموزش و همینطور سایر ماموریت‌ها در پیش داشته باشیم. در کنار ایشان از مدیر گروه‌های دانشکده دکتر احسان سلطانی‌فر، دکتر سجاد خانی و دکتر محمد مهدی لطیفی تشکر می‌کنم که نهایت همراهی را در اجرای برنامه‌های فوری که گاه در ساعت تصمیم‌گیری می‌شد را به عمل آوردند و هرگز مانعی بر سر راه ما نبودند. علاوه بر این عزیزان که سطوح مدیریتی دانشکده را شکل دادند از اعضای هیئت علمی دانشکده که نهایت توانشان را در تدریس خوب و باکیفیت به عمل آوردند قدردانی می‌کنم.

نهایتا باید از دکتر عباس نرگسیان معاون علمی دانشکدگان مدیریت سپاسگزاری کنم که با جدیتی که در امر برگزاری کلاس‌ها نشان داده‌اند و نیز با برگزاری مرتب شورای عالی آموزش دانشکدگان مدیریت، که من به عنوان نماینده رئیس دانشکدگان در آن عضوم و شاهد کاردانی ایشان در تنظیم روایط میان شش دانشکده هستم، سبب شده‌اند نظم آموزشی مناسبی در دانشکدگان مدیریت به وجود آید. ایشان نه تنها با خوشرویی از این برنامه ارتقای کیفیت آموزشی دانشکده تجارت و بازرگانی استقبال کردند بلکه نسبت به اجرای آن در سطح دانشکدگان نیز ابراز تمایل کردند که امید می‌رود با پذیرش معاونان سایر دانشکده‌ها این امر تبدیل به یک رویه در کل دانشکدگان مدیریت شود.

این یادداشت را به پایان می‌برم با این امید که بتوانیم در جایگاه موقتی که قرار داریم اثرگذار باشیم و به فرزندان ایران عزیزمان آنچه شایسته آنان است ارائه دهیم. پذیرای نظرات و پیشنهادهای هر یک از شما برای توجه به ابعاد نادیده از ارتقای کیفیت آموزشی هستم.