دکتر داریوش طهماسبی

عضو هیئت علمی دانشکده تجارت و بازرگانی دانشکدگان مدیریت

سیر تکاملی تامین مالی زنجیره‌ای از سال 1970 شروع شده است و از سال 2008 با ظهور مدل‌های کسب و کار تامین مالی زنجیره‌ای و پلتفرم‌های مرتبط با آن، بانک‌ها با هدف تسهیل گری به این موضوع ورود پیدا کردند. شروع حضور دفاتر کل توزیع شده (زنجیره بلوکی) به منظور تسویه و مبادله اطلاعات معامله برای بین‌المللی سازی فعالیت‌ها، از سال 2015 اتفاق افتاد و از سال 2021 موضوع تامین مالی عمیق در زنجیره مطرح گردید به صورتی که استفاده از ابزارهای تعهدی قابل انتقال در کشور ژاپن برای اولین مرتبه پس از فراگیری کووید 19 بود.
هدف اصلی تامین مالی زنجیره‌ای در تجارت و بازرگانی، مدیریت ریسک نقدینگی در زنجیره تامین و کاهش چرخه نقدینگی از طریق افزایش زمان پرداختنی و کاهش زمان دریافتنی است.
روش‌های ارائه خدمات تامین مالی زنجیره‌ای شامل تنزیل محور (فاکتور دهی، فاکتوردهی معکوس، فورفیتینگ و تنزیل سایر اسناد تجاری)، تسهیلات بر خرید (تامین مالی هنگام خرید، تامین مالی در مقابل موجودی انبار واسط، تامین مالی توزیع کننده و تامین مالی بر اسناد دریافتنی) و تامین مالی پیش از موعد (تعهد پرداخت بانکی، تعهد پرداخت شرکتی و حساب باز) می‌باشد.

ابزار‌های تامین مالی زنجیره‌ای شامل برات الکترونیکی، کارت اعتباری، اعتبار اسنادی داخلی مدت‌دار و اوراق گام می‌باشد که در حال حاضر بانک‌ها به منظور خدمات دهی از این ابزار‌ها استفاده می‌نمایند. مشتریان هدف این محصول مشتریانی که دارای شرکت های بالادستی و پایین دستی هستند و به عبارت دیگر مشتریانی که دارای زنجیره تامین و توزیع می باشند. 
الزامات فروش ابزار دستور پرداخت در تامین مالی زنجیره‌ای شامل 1- معاملات به صورت نسیه  (اعتباری) بین زنجیره صورت بگیرد 2- کالا آماده باشد 3- ثبت فاکتور رسمی در سامانه جامع تجارت (افق) وزارت صمت 4- مشتریانی که فقط از ابزار چک برای معاملات خود استفاده می نمایند و یا به صورت حساب باز با یکدیگر معامله می کنند.
از جمله مزایای کلیدی تامین مالی زنجیره ای برای مشتریان شامل؛ تبدیل حساب های دریافتنی به اسناد دریافتنی، تسهیل فرآیندهای مالی شرکت (حذف چک و ...)، فرآیند تمام دیجیتال، تضمین بانک جهت دریافت مبالغ در سررسید، اتصال زنجیره و امکان انتقال اعتبار و ... است.
قابل ذکر است که استفاده از این محصول جز هزینه قابل قبول مالیاتی می باشد.